کمتر کسی شاید در ایران بداند که با عروسک‌گردانی هم می‌شود آلام روحی و جسمی بیماران را درمان کرد، «باربارا شین» بانویی آلمانی است که این روزها کارگاه تئاتردرمانی با عروسک را در سی‌ویکمین جشنواره تئاتر فجر برپا کرده است.
وقتی برای مصاحبه به هتل محل اقامت «باربارا شین» می‌رفتیم، تصور نمی‌کردیم بانویی مسن با رویی گشاده و واکنش‌هایی پر از هیجان در انتظارمان باشد، درمانگری پرانرژی که از اشتیاق فراوان ایرانیان برای یادگیری به وجد آمده بود.
شین گفت‌وگویش را با خبرنگار تئاتر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این‌گونه آغاز کرد:« در شهری خیلی کوچک در آلمان یک سالن تئاتر دارم. از سال 1976 عروسک‌گردانی را شروع کردم و در همان دوره به عنوان مربی تربیتی کودکان از لحاظ روانی در فرانکفورت فعالیت داشتم. بعد از چند سال، روانشناسی را با عروسک‌گردانی آمیختم و از سال 1984 با همکارانم، کارگاه عروسک‌درمانی داریم.»
این بانوی آلمانی در ادامه افزود:« در خیلی از کشورها به عنوان مربی عروسک‌درمانی مشغولم که ژاپن، کره جنوبی، پرتغال، برزیل، روسیه، هند، سریلانکا و آفریقا از آن جمله هستند.»
سپس از آشنایی شین با ایران و جشنواره تئاتر فجر پرسیدیم که او پاسخ داد: « از همکارانم زیاد درباره‌ی تجریباتشان در ایران شنیده بودم و این که کارشان در اینجا خیلی خوب پیش رفته است. دوستان ایرانی که در ارمنستان داشتم از جشنواره فجر تعریف می‌کردند و آخرین کنگره‌ای یونیمایی که در چین (ژوئن سال 2012) شرکت کردم، کاملا مرا ترغیب کرد به اینجا بیاییم.»
سوال بعدی را از نوع بیماری‌هایی که بیشتر از طریق تئاتردرمانی با عروسک، درمان می‌شوند، پرسیدیم. «باربارا شین» در پاسخ گفت: « درست است که تئاتردرمانی در بهبود بیماری‌های روانی موثر است، اما عروسک‌درمانی بیشتر به کمک بیماران جسمی و فیزیکی می‌آید. افرادی که روی صندلی چرخدار می‌نشینند یا مثلا نابینایان، نمی‌توانند کار تئاتر انجام دهند اما عروسک‌گردانی را می‌توانند انجام بدهند.»
این رشته بیشتر با احساسات درونی فرد سروکار دارد، به همین دلیل در درمان افراد کم توان و یا ناتوان خیلی موثر است. عروسک‌درمانی به وضع روحی کودکانی که با خشونت بزرگ شده‌اند هم خیلی کمک می‌کند.
شین 75 ساله که تا 4 بهمن ماه میهمان سی‌ویکمین دوره‌ی جشنواره تئاتر فجر است، جلسات آموزشی خود را برای خانم‌ها و آقایان به صورت جداگانه برگزار می‌کند. وقتی از علت این اقدام پرسیدیم، این‌گونه پاسخ گرفتیم: « مردان و زنان خودشان را در مراحل سخت نشان می‌دهند. خانم‌ها راحت‌تر با احساسات درونی‌شان کنار می‌آیند و راجع به آن صحبت می‌کنند. آقایان اما از کنار آن می‌گذرند.»
شین در ادامه افزود: «خانم‌ها خلاقیت بیشتری برای حل مشکلات دارند و بهتر از آقایان این کار را انجام می‌دهند. اگر مردی قرار باشد مساله‌ای را حل کند، حتما زنی هم باید در کنارش قرار گیرد، البته این‌ها همه بستگی به نوع تربیت دارد.»
این بانوی آلمانی پس از آن درباره‌ی تفاوت زمان کارگاهش در ایران و دیگر کشورها گفت: «چهار روز خیلی زمان کمی است. در کشورهای دیگر برای هر گروه حداقل سه روز و هر روز 6 تا 8 ساعت زمان صرف می‌کنیم، اما در ایران به علت کم بودن زمان، برنامه را خیلی فشرده‌تر برگزار کردیم.»
به گزارش ایسنا، این درمانگر تئاتر عروسکی سپس با هیجان فراوان راجع به شرکت‌کنندگان ایرانی در کارگاهش گفت و ادامه داد: «کارگاهم در ایران، تجربه خیلی خاصی است. ایرانی‌ها با تمام وجود اطلاعات را جذب می‌کنند و این علاقه‌ی ویژه، خیلی برایم جذاب است. انگیزه‌ی من پس از این دو جلسه چند برابر شده است.»
وی در ادامه خاطر نشان کرد: « در بعضی کشورها عروسک‌گردانی جدی گرفته نمی‌شود. مثلا در کره جنوبی، برخی رسم و رسومات دست و پای ما را می‌بست و اجازه نمی‌داد آزادانه عمل کنیم. اما سوالات عمیق و تخصصی که ایرانی‌ها در کارگاه می‌پرسند، نشان می‌دهد چقدر به یادگیری و کار در آینده علاقه‌مندند و همین انگیزه‌ی مرا زیاد می‌کنند.»
به پایان مصاحبه‌ی صمیمانه‌ی خود با شین نزدیک می‌شدیم که «ایرج محمدی» هم وارد گفت‌وگو شد. او که تا این زمان همراه شین در این مصاحبه بود، به نکاتی حائز اهمیت اشاره کرد.
مدیر کانون تئاتر عروسکی مرکز هنرهای نمایشی، درباره‌ی سابقه‌ی کاری این درمانگر آلمانی گفت: «خانم شین در رشته‌های روانشناسی، ریاضیات و هنر تحصیل کرده‌اند و به تدریس رشته‌های هنری در دانشگاه پرداخته‌اند. ایشان معتقدند آموزش را باید از پیش‌دبستانی شروع کرد تا به خوشبختی واقعی رسید.»
محمدی درباره‌ی تجربه‌ی غیرمنتظره‌ی شین در ایران توضیح داد: «شین انتظار همکاری چندانی در ایران نداشت اما شرکت‌کنندگان در کارگاهش با سوالاتشان او را بمباران کردند و همین انگیزه‌ی او را بیشتر کرده است. این علاقه به دانستن، ویژگی خاصی است که در خیلی کشورها معنی ندارد. دانشجویان ژاپنی 10 دقیقه زمان خواسته‌اند تا از ایشان سوال بپرسند، اما ایرانی‌ها با سوالات عمیق و تخصصی‌شان، او را متعجب کرده‌اند.»
وی همچنین از مشکل زبانی که ما در ایران با واژه‌ی «عروسک‌گردانی» داریم، گله کرد و ادامه داد: « ما برای عروسکی که بچه‌ها با آن بازی می‌کنند و عروسک تئاتر یک لغت را به کار می‌بریم. همین مشکل زبانی موجب شده خیلی از آقایان این رشته را پس بزنند، زیرا تمام خانواده‌ها وقتی نام عروسک‌گردانی یا عروسک‌درمانی را می‌شنوند، می گویند: می‌خواهی بروی عروسک‌بازی؟! این در حالیست که در زبان انگلیسی از کلمه «Puppet» در حوزه‌ی عروسک‌گردانی استفاده می‌شود و این با «Doll» یا «Toy» متفاوت است.
به گفته‌ی ایرج محمدی، حضور در کارگاه تئاتردرمانی «باربارا شین» با استقبال روزافزون روانشناسان، مربیان و تحصیل‌کرده‌های رشته‌های هنر و روانشناسی روبه‌رو شد و به همین دلیل افراد با اولویت‌بندی خاصی در این برنامه شرکت داده شدند.
محمدی در پایان سخنانش افزود: از بین 80 کشور عضو یونیما، ایران بیشترین نماینده را در این کمیسیون دارد و ایرانیان به عنوان عروسک‌درمان از اعضای این کمیسیون هستند.