تئاتر در کشور گرجستان دارای دوران کلاسیک همانند دیگر کشورهای جهان نیست، اما ادبیات غنی و ریشه دار این کشور که در مضمون و محتوا با ادبیات کهن و هزاران ساله ایرانی هم ریشه است باعث شده هنر نمایشی در این سامان ارتباطی تنگانتگ با ادبیات پارسی داشته باشد.
به گزارش روزدوشنبه خبرنگار گروه فرهنگی ایرنا، بنا به نوشتههای تاریخی و فرهنگی تئاتر مدرن در کشورهای استقلال یافته جمهوری شوروی پیشین از جمله در گرجستان با الهام از تئاتر روسی احیا شده است اما در این بین هر جمهوری و هر کشوری براساس فرهنگ منطقهای و بومی خود نیز گونههای مستقل تئاتری را عرضه کرده است که با همین تفاوتها فرهنگ تئاتری این کشور ها نسبت به هم متفاوت شده است .
تئاتر در کشور گرجستان دارای دوران کلاسیک همانند دیگر کشورهای جهان نیست، اما ادبیات غنی و ریشه دار این کشور باعث شده است ارتباطی تنگانتگ بین ادبیات و هنر نمایشی ایجاد شود ادبیاتی که به جهت ریشههای تاریخی با فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی در مضمون و محتوا نزدیکیهای بسیاری به ادبیات ایرانی دارد .
از مهمترین تئاترها و خرده نمایشهای معروف در عرصه هنر نمایشی کشور گرجستان که ارتباط تنگاتنگی با ادبیات کهن این کشور دارد، میتوان به تئاتر بریکوبا Berikobaاشاره کرد.
واژه بریکا Berikaدر زبان و ادبیات گرجی به معنای دلقک است و Berikoba یعنی دلقک بازی. در معرفی شیوههای اجرایی نمایش بریکوبا میتوان به مواردی چون متفاوت بودن این نمایش در اجرا با دیگر گونههای نمایشی و همچنین مشابهتها و شیوههای همانندی آن با دیگر نمایشهای مشابه در کشور های دیگر اشاره کرد که در اجرای این نمایش همانند کمدیا دل آرته ایتالیایی از ماسکهای متفاوت استفاده میشود.
در گرجستان نمایش دیگری به نام تئاترکینو با Keenobaوجود دارد که در اثر حمله ی مغول به این کشور با فرهنگ گرجی تلفیق یافته و نمایشی مستقل را به وجود آورده است .
این نمایش با رقص و آواز بسیار همراه است و درانتها شخصیت اصلی آن به نامکا آن تصمیم به خودکشی میگیرد و خود را به دریا و یا رودخانه می اندازد.
نمایش کینوبا توسط هنرپیشههای دوره گرد اجرا میشود و در هر روستا و شهری به صحنه میرفته و هدف اصلی آن اعتراض به متجاوزانی است که تاریخ سرزمین گرجستان را صحنه ی تاخت و تاز خود قرار دادهاند و از این نظر تئاتری اعتراضی و افشاگرانه است .
اما نخستین تئاتر رسمی گرجستان در قرن ۱۴میلادی بوجود آمد که از جمله ی موسسان این تئاتر میتوان به داوید چولوکاشویلی و جورجی آوا لیشویلی اشاره کرد که در همان زمان به نوشتن نمایشنامه نیز میپرداخته اند.
درست در همین دوره است که پادشاه گرجستان به نامارکله دوم مکانی برای اجرای نمایش در قصر خود بنا کرد و موجب رونق بیش از پیش این هنر در کشور گرجستان شد .
در سال ۱۸۵۰میلادی با کوششهای فراوان جورجی اریستاوی از جمله پیشگامان فرهنگ و هنر نمایشی کشور گرجستان اولین گروه حرفهای تئاتر گرجستان بوجود آمد و در سال ۱۸۵۱موسسه ی اپرا و باله ی تفلیس تاسیس شد.
بعدها در سال ۱۸۷۳میلادی گروه دولتی کر تفلیس به وجود آمد که در سالهای بعدی مکان آنها تبدیل به کنسرواتوار دولتی شد.
در سال ۱۸۷۹م. دو نویسنده و روشنفکر مشهور گرجی به نامهای الیا چاوچاوادزه و آکاکی تسرتلی در تفلیس برای اولین بار تئاتری با کادر ثابت بوجود آوردند که موفقیت آنها باعث شد گروهی با همین خصوصیات در شهر دوم بزرگ گرجستان یعنی کوتائیس بوجود آید.
در همین زمان بود که نمایشهای موزیکال کلاسیک و نمایشنامه نویسی این کشور رو به رشد نهادند از آهنگسازان تئاتری مهم این دوره میتوان به ذکریا پالیاشویلی ، ویکتور دولیدزه ، آندریا کارا شویلی ، ملیتون
بالانچیوادزه و جورج بالانچین آمریکایی اشاره کرد.
از مهمترین درام نویسان و نویسندگان حوزه تئاتر کشور گرجستان میتوان بهسنتی تساگارلی ، داوید کیدیا شویلی ، آلکساندر سومبا تاشویلی اشاره کرد که آثار نمایشی متعددی را به رشته تحریر در آورده اند.
اما درعرصه کارگردانی تئاتر درکشور گرجستان میتوان به کارگردانان مهمی چون کوته مارجا نیشویلی، ساندرا احمتلی ، آلکساندر تستوناوا ، شوتا آقاباده اشاره کرد.
کشور گرجستان به نسیت دیگر جمهوریهای استقلال یافته شوروی پیشین درعرصه بازیگری تئاتر بازیگران مطرحی را به تئاتر معرفی کرده است که از آن جمله می توان به افزادی چون واسوا آبشیدزه ، والرین گونیا ، سیسیلیا تسوتساناوا ، اوشانگی شیدزه ، وریکو آنکاباریدزه و... اشاره کرد که هر کدام درشیوه اجرایی تئاتر دارای سبک خاص به خود هستند .
در تئاتر گرجستان و در کنار آثار مهم نویسندگان گرجی از نویسندگان بزرگ دنیا نیز نمایشنامههایی در تالارهای نمایشی این کشور همه ساله به صحنه می رود که از آن جمله میتوان به شکسپیر، مولیر، لوپه دوگا، شیلر ، گارسیا لورکا ، گلدونی، چخوف، گوگول و... اشاره کرد .
اما در نیمه ی دوم قرن ۱۹میلادی، نسل جدیدی با افکار نو تئاتر وارد عالم هنر نمایشی این کشور شدند و با حضور خود تئاتر گرجستان را تحت تاثیر قرار داد، این گروه را نویسندگانی چون: پولیگاپره کاکابادزه ، کیتا بوآچیتزه و... رهبری میکردند و کارگردانانی چون آرچیل چارتیشویلی ودیمیتری آلکسیدزه نیز با آنان همکاری میکردند .
هم اکنون کشور گرجستان دارای پنج میلیون نفر جمعیت است و ۳۴تئاتر فعال در سراسر این کشور فعالیت میکنند در میان این تئاترها میتوان به سه تئاتر مهم دولتی اپرا و باله، یک تئاتر موزیکال ، یک تئاتر کمدی، یک تئاتر پانتومیم و بیش از ۲۰تئاتر دیگر اشاره کرد. به جز اینها در شهر تفلیس، مدرسههایی برای کارگردانی، بازیگری، تاریخ تئاتر، کارگردانی تلویزیون، کارگردانی سینما و بازیگری تئاتر موزیکال نیز وجود دارد.
همچنین در کنسرواتوار دولتی تفلیس رشتههای تخصصی هنری مانندآهنگسازی، خوانندگی، رهبری ارکستر و تئوری موسیقی درس داده میشود و در آکادمی نقاشی هم در کنار رشتههای دیگر، صحنه آرایی و یا طراحی دکور تئاتر نیز به دانشجویان تدریس میشود.
از: مجید امرایی
براساس نوشتهای از : وارلام نیکولادزه Varlam Nikoladze
ترجمه : عطا ابراهیمی راد