گزارشات

۰۵ آذر ۱۳۹۳


با اینکه تئاتر خیابانی در ایران دارای تشکلات صنفی است و چند سالی است که مرکز هنرهای نمایشی و خانه تئاتر در تلاشند این گونه از تئاتر را با برنامه ها و تدبیرات از پیش تعیین شده مورد حمایت قرار دهند اما در کمال تعجب چند سالی است تئاتر خیابانی در کمال سکوت و بی آنکه اعتراض اهالی تئاتر خیابانی را در بر داشته باشد در رکود کامل به سر می برد.
گزارش:وحید خانه ساز

تهران- ایسکانیوز: با شروع قرن بیستم همزمان با جنگ جهانی اول و انقلاب شوروی نمایش های خیابانی در اروپا با اقبال خوبی از سوی مخاطب روبرو شدند. در آن دوران تئاتر خیابانی با هدف تبلیغ و ترویج مواضع انقلاب اجرا می شد و پس از جنگ جهانی دوم این روند تا جنبش دانشجویی فرانسه، در اواخر سالهای 60 و ظهور رادیکالیسم در رکود به سر می برد و پس از آن به حیات خود ادامه داد و بعد از جنگ ویتنام این نمایش ها با هدف مخالفت با امپریالیزم جهانی اجرا می شدند و پس از آن رفته رفته از تاثیرات سیاسی این نمایش‌ها کاسته شد و جای خود را به دفاع از حقوق سیاهان و زنان و اداد.


در حال حاضر تئاتر خیابانی به یکی از گونه های تئاتر تبدیل شده و وسیله ای است برای بیان انتقادات اجتماعی به زبان عامه مردم.این شاخه از تئاتر در کشور ما نیز تعریف خاص خود را پیدا کرده و از سالها پیش به عنوان یکی از گونه های تئاتری فعالیت خود را آغاز کرده است و هنرمندان زیادی چه در تهران و چه در شهرستانها در این عرصه فعالیت می کنند.


14


انجمن تئاتر خیابانی، خانه تئاتر و دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی تشکلهایی هستند که باید نسبت به این روند نزولی پاسخگو باشند.



وضعیت نیمه تعطیل تئاتر خیابانی

محمدهادی عطائی فر از فعالان تئاتر خیابانی و عضو سابق هیئت مدیره تئاتر خیابانی خانه تئاتر در مورد اوضاع این روزهای تئاتر خیابانی به ایسکانیوز گفت: در دوران قبل از مدیریت آقای شهرام نوشیر(مدیر فعلی دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی) تئاتر خیابانی به صورت مستمر و سالم به حیات خود ادامه می داد. در آن دوران، تئاتر خیابانی به بهانه مناسبت های مختلف و در قالب همایش های مختلف به اجرای عموم در می آمد و به جرأت می توان گفت در دورانی که مدیریت دفتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی به عهده آقای امرایی بود همه اهالی پر سابقه تئاتر خیابانی کل سال را مشغول تمرین و اجرای تئاتر بودند که الآن اینگونه نیست!


عطائی فر با اعتراض به شرایط موجود ادامه داد: شیوه مدیریت آقای شهرام نوشیر با نواقص فراوانی روبرو است. یکی از این نواقص وضعیت دستمزد اهالی تئاتر خیابانی است که قرار بود توسط ایشان ساماندهی شود؛ بنا به گفته و تصمیم آقای نوشیر قرار بود همه گروهها پس از اجرای آثار تصویب و بازبینی شده بلافاصله دستمزد خود را دریافت کنند که با وجود همه قول و قرارها از جانب ایشان هنوز این اتفاق نیفتاده است. حال نه تنها وضعیت دستمزد اهالی تئاتر خیابانی بهبود پیدا نکرده بلکه کار به آنجا رسیده است که اغلب فعالان این عرصه در بیکاری مطلق به سر می برند.


سومین-روز-جشنواره-تئاتر-خیابانی-مریوان-1


عطایی فر با انتقاد از این موضوع ادامه داد: وقتی ارشاد پولی ندارد که توسط آن دستمزد اهالی این عرصه را بپردازد نتیجه این می شود که تئاتر خیابانی به حالت نیمه تعطیل و حتی تعطیل در می آید!


این کارگردان تئاتر در ادامه با اشاره به پرونده های نیمه باز فراخوان هایی که توسط مدیریت جدید در مرکز هنرهای نمایشی صادر شده است، گفت: در دوره مدیریت فعلی طرح ها و فراخوان هایی صادر شده است که بی نتیجه و نیمه کاره رها شده اند. بار اول فراخوان جشنواره ای صادر شد و طرح های بسیاری از جانب اهالی تئاتر خیابانی به مرکز هنرهای نمایشی ارسال شد. طرح ها مورد بازخوانی قرار گرفتند اما این روند همین جا و در مرحله تصویب متن باقی ماند و هرگز متنهای پذیرفته شده مورد بازبینی قرار نگرفتند و سرنوشت این جشنواره تا همین لحظه نامعلوم است.


چرا بودجه تئاتر خیابانی در تهران و شهرستان یکسان است؟


این فعال عرصه تئاتر خیابانی درباره تقسیم بودجه در دوره جدید مدیریت گفت: نقد دیگری که بر مدیریت جدید وارد است تقسیم بودجه ای است که برای تئاتر خیابانی تعریف شده است. ایشان معتقدند که بودجه تئاتر خیابانی باید به طور مساوی بین گروههای تهران و شهرستان تقسیم شود؛ البته تکریم تئاتر شهرستان همیشه خوشحال کننده بوده است اما اینکه بودجه تئاتر تهران بی توجه به مسائل موجود به طور برابر با تئاتر شهرستان تقسیم شود کار عاقلانه ای نیست. مگر اهالی تئاتر خیابانی در شهرستانها چند نفر هستند؟ مگر مخارج زندگی در تهران و شهرستان ها به یک اندازه است که تقسیم بودجه به این شکل انجام شود؟ وقتی چنین اتفاقی می افتد نتیجه این می شود که تئاتر خیابانی پایتخت با کمبود بودجه مواجه می شود و اتفاق بدتر اینکه عده کثیری از اهالی تئاتر خیابانی بیکار می شوند.همانطور که الان نیز این اتفاق افتاده است و می توانید با چند تماس تلفنی به صحت گفته های من پی ببرید.


1


عطایی فر درباره اتفاقات دیگری که در دوره مدیریت جدید افتاده است، گفت: این که مدیران و مسئولان با به راه انداختن دپارتمانها و تشکل های مرتبط و مختلف سعی دارند اوضاع فعلی را سر و سامان دهند حرکت بسیار مثبتی است اما به هرحال و بالاخره این تشکلهای ذیربط باید خروجی قابل قبولی داشته باشند تا بتوانند مفید واقع شوند که متأسفانه در دوره مدیریت جدید این اتفاق نیفتاده است و به جز برگزاری چند جلسه تشریفاتی هیچ اتفاق مثبتی در گروه ها و تشکلهای زیر مجموعه این مرکز به وقوع نپیوسته است.


عضو سابق هیئت مدیره تئاتر خیابانی خانه تئاتر در ادامه به مقایسه دوره فعلی و دوره قبلی مدیریت پرداخت و ادامه داد: در دوره قبلی که مدیریت دفتر تئاتر خیابانی به عهده آقای مجید امرائی بود اوضاع تئاتر خیابانی بهتر بود. برای مثال ایشان جشنواره تئاتر خیابانی مریوان را به جشنواره بین المللی تبدیل کردند و قطعأ وقتی یک جشنواره بین المللی می شود معنی اش این است که کیفیت آن جشنواره به طرز محسوسی ارتقاء یافته است.


این بازیگر با اشاره به وضعیت نابسامان بخش تئاتر خیابانی در جشنواره تئاتر فجر سال گذشته گفت: در جشنواره تئاتر فجر سال پیش در کمال تعجب و ناباوری متن اغلب نویسندگان و کارگردانهای مطرح تئاتر خیابانی رد شد و پس از آن هیچ دلیلی از جانب مسئولان و مدیران مربوطه ارائه نشد و بالاخره این اتفاق مقدمه ای شد بر رکود تئاتر خیابانی امسال.


جایگاههای بی مصرف برای تئاتر خیابانی!


در ادامه سامان خلیلیان رئیس هیات مدیره کانون نمایشگران تئاتر خیابانی خانه تئاتر دوران مدیریت قبلی را با مدیریت فعلی اینگونه مقایسه می کند:در دروان مدیریت قبل از مجید امرائی، شهرام کرمی(مدیریت قبل از امرائی) روندی را آغاز کرد که مصادف شد با مدیریت مجید امرائی.یکی از تلاشهای شهرام کرمی تعیین مکانهای ثابتی بود برای اجرای تئاتر خیابانی، که این مکانها در دوره مدیریت مجید امرائی به بهره برداری رسیدند اما اکنون اجرایی وجود ندارد و مکانهای تعیین شده رسمأ به جایگاههای بی مصرف تبدیل شده اند.


این کارگردان در مورد فعالیتهای اخیر تئاترخیابانی گفت:در نیمه اول سال 1392، 12 هزار اجرا در نظر گرفته شد که در مجموع 200 اثر نمایشی خیابانی اجرا شدند که بعد از گذشت حدود یکسال از اجراها گروههای مجری هنوز دستمزد خود را از مرکز هنرهای نمایشی دریافت نکرده اند؛ این در حالی است که مدیر مرکز هنرهای نمایشی آقای حسین طاهری کاملأ در جریان مطالبات گروههای تئاتری هستند و هنوز هیچ اقدامی در این مورد انجام نشده است.


خلیلیان با تأکید بر اینکه تئاتر خیابانی پیشانی تئاتر کشور است گفت: چرا باید تعداد اجراها کاهش یابد در حالی که تئاتر خیابانی می تواند آمار مخاطبان تئاتر را بالا ببرد؟


0


رئیس هیئت مدیره کانون نمایشگران تئاتر خیابانی خانه تئاتر در ادامه گفت: آقای نوشیر با این شعار وارد میدان شدند که وضعیت تئاتر خیابانی شهرستانها را سرو سامان دهند حال نه تنها چنین اتفاقی در تئاتر شهرستان نیفتاده است بلکه جشنواره ای مثل جشنواره تئاتر مریوان که نگاه ویژه به تئاتر شهرستان دارد با تأخیر شروع می شود!


خلیلیان در ادامه از برنامه های آینده کانون نمایشگران تئاتر خیابانی اینگونه گفت: با چند ارگان وارد مذاکره شده ایم و قرار است در آینده ای نزدیک این همکاری صورت گیرد و علاوه بر آن در قیمت اجراها تجدید نظرهایی صورت گرفته است که در صورت اجرایی شدن می تواند تا حدودی هزینه گروههای فعال را تأمین کند.


این کارگردان در مورد اختلاف نظرهای میان کانون نمایشگران تئاتر خیابانی خانه تئاتر و دفتر انجمن تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی گفت: ما به عنوان اعضای هیئت مدیره کانون نمایشگران تئاتر خیابانی خانه تئاتر فعالیتهای مفید مرکز هنرهای نمایشی را به هیچ وجه کتمان نمی کنیم و حاضریم با همکاری این مرکز اوضاع نابسامان تئاتر خیابانی کشور را بهبود بخشیم.


تئاتر خیابانی به قهقرا می رود


همچنین علی رحیمی یکی از اعضای هیئت مدیره خانه تئاتر درباره چگونگی مدیریت فعلی دفتر انجمن تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی گفت: در بخش اداری دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی افرادی هستند که قصد دارند خالصانه کار کنند و قدمی برای بهبود وضعیت تئاتر خیابانی بر دارند اما وقتی مدیریت و نگاه شخص مدیر به تئاتر خیابانی غلط است تلاش این افراد نیز راه به جایی نمی برد و اینگونه می شود که تئاتر خیابانی به قهقرا می رود.


این کارگردان ادامه داد: به گفته آقای شهرام نوشیر، یکی از اهداف ایشان رونق دادن تئاتر شهرستان بود که حتی این امر نیز تحقق پیدا نکرده و اهالی تئاتر خیابانی شهرستان از مدیریت ایشان رضایت ندارند. بنده شخصأ، هم به عنوان مسئول و هم به عنوان کارگردان تئاتر خیابانی سفرهای متعددی به شهرستانها داشته ام و شخصأ شاهد این نارضایتی بوده ام. اهالی تئاتر شهرستان نظرشان این است که همه صحبتهای مدیریت جدید در حد شعار باقی مانده است.


این فعال عرصه تئاتر خیابانی با مثبت خواندن دوران فعالیت مجید امرائی گفت: با اینکه من به عنوان کارگردان در دوران ایشان کم کار بوده ام و کلأ یک دوره اجرا داشته ام اما معتقدم آقای امرائی از عهده مسئولیتی که به گردن داشت بر آمد و توانست قدمهای مثبتی در جهت بهبود وضعیت تئاتر خیابانی بر دارد.


سومین-روز-جشنواره-تئاتر-خیابانی-مریوان-6


عضو هیئت مدیره تئاتر خیابانی خانه تئاتر در مورد فعالیت های اخیر خانه تئاتر گفت: به کمک سامان خلیلیان و دیگر اعضا هیئت مدیره طی زمانی کوتاه توانسته ایم اجراهای متعددی را در عرصه تئاتر خیابانی داشته باشیم. به عنوان مثال در ماه رمضان 15 گروه به اجرای تئاتر خیابانی پرداختند و پیش از آن نیز چندین گروه نمایشی در مناسبتهای مختلف به اجرای آثارشان پرداخته اند.


این کارگردان در پاسخ به این سوال که اعضای تئاتر خیابانی خانه تئاتر تاکنون چه فعالیتهایی برای پیشرد تئاتر خیابانی داشته اند، گفت: تصمیم ما این است که به طور مستقل به فعالیت در این زمینه بپردازیم و این موضوع را با مرکز هنرهای نمایشی در میان گذاشته ایم. حتی به مدیر جدید نیز این پیشنهاد را دادیم که خودمان به طور مستقل اما زیر نظر این مرکز به اجرای تئاتر خیابانی بپردازیم و به این ترتیب به مرکز هنرهای نمایشی کمک کنیم که ایشان نپذیرفتند.


وی در ادامه گفت: شخصأ با خصوصی سازی تئاتر خیابانی موافقم و این موضوع را با اعضای هیئت مدیره تئاتر خیابانی خانه تئاتر در میان گذاشته ام و همکاران با این موضوع موافقت کرده اند. بی شک وجود اسپانسر می تواند به بهبود وضعیت تئاتر خیابانی کمک کند. وقتی بودجه ای باشد اهالی تئاتر خیابانی بیکار نمی مانند و زمانی که اهالی این عرصه مشغول به کار باشند هم از نظر مالی تأمین می شوند و هم چرخه اقتصادی تئاتر خیابانی به چرخش می افتد.


این کارگردان ادامه داد: با شرکتها و کارخانه های مختلفی وارد معامله شده ایم و در آینده ای نزدیک اسپانسرهای زیادی به ما می پیوندند.


مدیر سابق تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی چه گفت؟


در ادامه مدیر سابق تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی با مقایسه وضعیت دوران مدیریت خود و مدیریت فعلی به تشریح وضعیت موجود پرداخت و گفت: در دوران مدیریت بنده به لطف خدا و همکاری اهالی این عرصه اتفاقات اجرایی مثبتی در تئاتر خیابانی افتاد که متأسفانه در مدیریت جدید یا به آنها پرداخته نشده یا به گفته مدیریت فعلی با سیاستهای موجود همخوانی نداشته است.


وی در این خصوص ادامه داد: بی شک شروع هر اتفاقی با آزمون و خطا همراه است مهم این است که آزمون و خطاهای انجام شده درصد اشتباه را در انجام برنامه های بعدی کاهش دهد و این امر محقق نمی شود مگر مدیران هر دوره با تعامل و مذاکره ای که با مدیران قبل از خود دارند بتوانند از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند و با ادامه روند مدیران قبلی در به نتیجه رسیدن اهداف کلی و مثبت موثر واقع شوند. اما متأسفانه در تئاتر و کلأ سیستم های اداری ما این اتفاق کمتر می افتد و هر مدیر با رفتنش ناچار است همه برنامه ها و تصمیمات اجرایی اش را با خود به خانه ببرد به اضافه اینکه همه افراد آن حوزه به ناچار یا به مرکز یا ارگان دیگری کوچ می کنند یا بیکار می مانند و یا به بخش دیگری انتقال داده می شوند.


دومین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان


مجید امرائی درباره فعالیتهای انجام شده در زمان مدیریت خود گفت: به عنوان مثال جشنواره تئاتر مریوان که در دوره های قبلی آغاز به کار کرده بود در دوره مدیریت بنده و با همکاری و همدلی مسئولان مربوطه توانست بین المللی شود. همچنین بوسیله این جشنواره توانستیم گروه های نمایشی خارجی را به ایران دعوت کنیم و در دوره ششم این جشنواره 7 گروه نمایشی خارجی همراه با آثارشان و در دروه هفتم 6 اثر نمایشی خارجی در جشنواره حضور پیدا کردند علاوه بر اتفاقات ذکر شده ورکشاپ هایی با عنوان " ازتمرین تا اجرا" با حضور یک مدرس لهستانی در جشنواره تئاتر مریوان برگزار شد که با استقبال مخاطبان و شرکت کنندگان حاضر در جشنواره مواجه شد.


وی با اشاره به جشنواره تئاتر خیابانی شهروند گفت: در دوره مدیریت بنده هشت جشنواره تئاتر "شهروند" در شهرهایی چون سقز، لاهیجان، فسا، ارومیه، تبریز و شهرهای برگزار شد.


وی در مورد تعداد اجراهای دوران مدیریت خود گفت: : ظرف دوسال 1680 اثر خیابانی در سراسر کشور به اجرای عموم در آمدند که 80 درصد از حمایتهای مالی که از این گروه ها صورت گرفت توسط شهرداری تقبل شد و 20 درصد باقیمانده به مرکز هنرهای نمایشی تعلق داشت. در این دوران 360 فضای ثابت توسط شهرداری و شورای شهر مختص اجراهای تئاتر خیابانی در سطح کشور ساخته شد. و در ظرف دوسال 19 گروه خارجی برای اجرای تئاتر خیابانی به ایران آمدند.


مدیر سابق دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی در مورد قیمت اجراها در دوران خودش گفت: هزینه ای که در دوران مدیریت بنده برای هر دوره اجرا در نظر گرفته شده بود یک میلیون و پانصدهزار تومان بود که این مبلغ بنا به کیفیت و هزینه اثر تا سقف 3 میلیون تومان ارتقاء پیدا می کرد.


مدیر قبلی دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی در انتها به تشریح وضعیت تئاترهای برون مرزی پرداخت و گفت: در آن دوران نه چندان دور به کمک مسئولان و با یاری گروهای نمایشی توانستیم اجراهای موفق برون مرزی زیادی داشته باشیم که همکاری گروه های تئاتر خیابانی ایران و ترکیه یکی از این موارد است. حضور در جشنواره تئاتر کشور عراق نیز یکی دیگر از این اتفاقات بود و کیفیت آثار شرکت کننده در حدی بود که ایران به عنوان یکی از کشورهای صاحب سبک توانست نظر کشورهای همسایه را جلب کند.


حال با توجه به صحبتهای مسئولان گذشته و حال این عرصه باید دید چه آینده ای در انتظار تئاتر خیابانی کشور است و این در حالی است که در چند سال گذشته هیچ اتفاق مثبتی در عرصه تئاتر خیابانی نیفتاده است و با گذشت زمان کار به آنجا رسیده است که گروه های نمایشی خیابانی که اکثرأ از همین راه امرار معاش می کنند در بیکاری مطلق به سر می برند.


در پایان باید گفت پیش از این قصد بر این بود تا با دادن آماری دقیق از وضعیت فعلی تئاتر خیابانی و مقایسه آن با آمارها و فعالیتهای مدیریت قبلی صورت وضعیت دقیق تری از اوضاع تئاتر خیابانی ارائه شود که متأسفانه مدیریت فعلی دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی هیچ آمار و ارقامی به ما ارائه نداد.