تکنیک های آموزشی

تکنیک های آموزشی » نمایش درمانی در رفع مشکلات روانی

قصد داریم در این یادداشت انواع روش‌های نمایشی را با مثال‌های ملموس شرح دهیم: سه دسته عمده سایکو درام‌ها عبارتند از: سایکو درام تشخیصی (روان شناسی درام)، سایکو درام درمانی و سایکودرام تربیتی. در سایکو درام تشخیصی، روانشناسی به فرافکنی ویژگی‌های شخصیت در کردار، گفتار و عواطف و خلق و انتخاب موضوع نمایش به وسیله بازیگر نقش توجه بیشتری می‌کند. در سایکو درام درمانی، روانشناسی متعاقب فعالیت‌های عنوان شده راه‌های درمانی را نیز در نظر می‌گیرد و همزمان از طریق ایفای نقش، گام به گام به اجرا می‌گذارد. لازم به ذکر است؛ سایکو درامای تربیتی، نیز در محیط‌های بازپروری و آموزش با موفقیت بیشتری به کار برده می‌شود.

هدف‌های سایکودرام (درام روانشناسی): تخلیه: عبارت است از احساس آرامش و سعی کامل در افشاگری ناخودآگاه. در طی ایفای نقش، حالات عصبی و خشونت بار بیمار از بین می‌رود و در این مدت تماشاگر می‌تواند بررسی‌های روانکاوانه خود را جهت شناخت بیمار و ناخودآگاه او به دست آورد. وقتی نفس تازه‌ای می‌تواند در وجودمان بیاید که نفس قدیم و قبلی از وجودمان خارج شود تا زمانی که نفس قدیمی را خارج نکنیم، نفس تازه نمی‌تواند جایگزین شود. در مورد تخلیه هم قضیه به همین منوال است. برای کسب انرژی، دانش و تجربه یا هر چیز دیگری در ابتدا می‌بایست فضای مناسب برای آن را خالی کنیم تا بتوانیم دریافت مناسبی داشته باشیم. وقتی تخلیه صورت می‌گیرد خیلی نکته‌ها برای فرد درمانگر پدیدار می‌شود. او خیلی از چیزها را اگر هم نتواند در فضای معین بگوید می‌تواند در محیطی که برایش ایجاد می‌شود خود را تخلیه کند و این تخلیه او را برای دریافت بهتر آماده می‌کند. یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد تخلیه، خلق فضایی است تا بتواند این امر به خودی خود و بدون هیچ فشاری انجام شود. یکی از خصوصیت‌های آن فضا و البته بهترین ویژگی‌های آن، ایجاد محیطی امن و مطمئن برای یکدیگر است. تداعی آزاد: معمولاً در بیان محتوای ناخودآگاه از طریق کار روان درمانی، بیمار راحت‌تر به تداعی خود می‌رسد. کاتارسیس: شاید با ارزش‌ترین اهداف درمان است و در این روش بیمار یا بیرون افکنی احساسات خود به درمان راه می‌یابد. کاهش مقاومت: مقاومت بیمار در بیان محتوای ناخودآگاه به حداقل می‌رسد. در این حالت بیمار به راحتی می‌تواند از آنچه فی المثل رنج می‌برد، به راحتی صحبت کند. در بسیاری از موارد با کار حرکتی می‌توان از مقاومت بیمارانی که اشتغال فکری زیاد دارند جلوگیری کرد. تنظیم و تناسب بیمار و حرکات: از هدف‌های اساسی در سایکو درام است. در بیماران هیستریک معمولاً حرکات دراماتیزه شده و اغلب فرم نمایشی به خود می‌گیرند. همانند سازی در طی ایفای نقش و تمرین‌های تئاتری: بیمار از طریق راهنمای خود یا سایر بازیگران و همکارانش به نوعی همانند سازی می‌رسد؛ به طوری که پس از تمرین، گیجی هویت نخواهد داشت. آگاهی نسبت به خود: در این مورد بیمار رفتارهای بیمارگونه خود را مورد بررسی قرار می‌دهد. سازش با محیط: معمولاً در طول سایکودرام، بیماران به هم یا بیمار به اطرافیان نزدیک شده و با هم ایجاد رابطه می‌کنند. بررسی پندارهای هذیان و توهم در بیمار: در این روش خود بیمار به غیر واقعی بودن تعدادی از عقاید خود و حتی توهمات متعدد شنوایی و بینایی آگاهی پیدا می‌کند. رشد اعتماد به نفس: هر وقت انسان‌ها بتوانند در یک محیط یا گروه همدیگر را تحمل کنند، رشد اعتماد به نفس هم اتفاق می‌افتد؛ البته می‌بایست متوجه باشیم که گروه این قابلیت را باید داشته باشد تا افراد در کنار هم و از همدیگر یاد بگیرند و مشوق‌های خوبی برای همدیگر باشند؛ اما متاسفانه این فضاها برای افراد بیرون از محیط‌ها زیاد نیست. اجتماعی شدن بیمار در مورد بیماری منزوی: اجتماعی شدن نه فقط برای بیمارها بلکه برای همه انسانها مهم است. ایجاد نشاط و شادمانی در بیماران: با تسلط بر اجرای سایکودرام‌ها می‌توان به این مهم دست یافت. واقعیت نگری: در طی تئاتر درمانی بیمار به واقعیت نزدیک‌تر شده و از فضای فانتزی فاصله می‌گیرد. کار گروهی: در طی آموزش گروهی، بیمار به نظم و کار گروهی عادت می‌نمایند و تاریخ مکرر و منظم تئائر ذهن او را منظم می‌کند. بررسی خلاقیت بیمار: در اینجا غیر از مساله درمان، مساله پرورش استعدادهای هنری بیماران هم مورد توجه است. استفاده از شیوه‌های رفتار درمانی: در طی کار، رفتارهای بیمارگونه شخصی بیمار اصلاح می‌شود؛ آن گونه که با جایزه و تشویق، رفتارهای غیر عادی تصحیح می‌گردد. تقلید نقش‌های دیگران: شخص بیمار در طی کار تئاتر به تجربه اندوزی دست می‌یابد؛ تجربه‌هایی که در شیوه رفتاری آینده خود به کار خواهد برد. تصحیح قضاوت: با به وجود آمدن اعتماد به نفس در شخص بیمار، نسبت به دیگران قضاوت‌های بهتری خواهد داشت. لازم به ذکر است؛ امروز، تئاتر درمانی یکی از سرشاخه‌های درام درمانی در جهان می‌باشد که در کشور ما در حال تمرین و اجراست، به طوری که یکی از کارگردانهای صاحب نام در این حوزه اجراهایی را ارایه داده است.